Omschrijving
VUURTOREN DE ZUIDERTOREN
Schiermonnikoog – Torenstreek 22
De witgeschilderde Zuidertoren op Schiermonnikoog is al meer dan anderhalve eeuw een stille getuige van de eilandgeschiedenis. Gebouwd tussen 1853 en 1854, op aanwijzing van koning Willem III, fungeerde de toren aanvankelijk als vuurtoren, samen met de rode Noordertoren iets verderop in de duinen. De identieke torens straalden een vast licht uit en hielpen schepen veilig langs de verraderlijke zandbanken van de Noordzee. De Zuidertoren werd iets hoger geplaatst voor optimaal zicht op zee en groeide, met zijn ruim 36 meter hoogte, al snel uit tot een herkenningspunt voor eilanders en zeevaarders.
In 1909 maakte technische vooruitgang een einde aan de oorspronkelijke functie van de Zuidertoren. De Noordertoren kreeg een draaiend licht, waardoor de Zuidertoren overbodig werd. Zijn licht doofde, maar de toren bleef fier overeind staan. Slopen was geen optie: daarvoor was het silhouet te vertrouwd en de constructie te solide. In 1950 kreeg de toren een nieuwe functie als watertoren. In de schacht werd een reservoir van 44.000 liter geplaatst, dat decennialang dienstdeed als drinkwatervoorziening voor het eiland. Tot 1985 voorzag de toren Schiermonnikoog van water – een herbestemming passend bij de tijd.
Toen ook die functie overbodig werd, nam telecombedrijf KPN in 1992 de toren over voor het symbolische bedrag van 200.000 gulden. De Zuidertoren werd onderdeel van het mobiele telefonienetwerk. Antennes verschenen op de gevel, maar van onderhoud was nauwelijks sprake. De witte huid van de toren raakte verweerd en de eilandgemeenschap zag het monument langzaam achteruitgaan. Sinds 1991 is de Zuidertoren een beschermd rijksmonument, maar het eigenaarschap bracht lange tijd geen perspectief.
Dat veranderde in 2018, toen de Stichting Behoud Zuidertoren het eigendom verwierf. In lokale handen werd gestart met een zorgvuldige restauratie: de gevel werd gereinigd, het metselwerk hersteld en het oorspronkelijke karakter in ere hersteld. Met toewijding werd de toren van top tot teen opgeknapt. Diezelfde zomer straalde de toren weer als vanouds. Maar de ambities van de stichting reikten verder dan herstel alleen: de toren zou opnieuw een rol moeten krijgen, met een functie die toekomstwaarde biedt.
Er werden plannen uitgewerkt voor kleinschalige evenementen op het terrein en voor het openen van de toren als uitkijkpunt – zoals op andere Waddeneilanden gebruikelijk is. Met een toegangskaartje wordt niet alleen het behoud gefinancierd, maar ook een rendabele exploitatie van de toren mogelijk gemaakt.
Hoewel eerdere besluitvorming weinig ruimte bood voor publiek gebruik of commerciële invulling, is dat inmiddels aan het veranderen. De gemeente werkt samen met eilandpartijen aan een nieuwe gebiedsvisie voor de zogeheten ‘Gouden Driehoek’ – het cluster rond de oude centrale, het voormalige KNRM-gebouw en het dorpshuis. Onderdeel daarvan is de ontwikkeling van een Maritiem Centrum, waarin het erfgoed van walvisvaart, zeevaart en reddingwezen wordt gedeeld met bezoekers. De Zuidertoren maakt hier mede door de historische context deel van uit.
Met deze gebiedsontwikkeling in aantocht is het moment daar voor een nieuwe fase. De Stichting Behoud Zuidertoren maakt plaats voor een nieuwe eigenaar. Gezocht wordt naar iemand met respect voor het verleden én een visie op de toekomst. De Zuidertoren zoekt een partij die het erfgoed bewaakt én de potentie van de plek benut.
ONTWIKKELINGEN GOUDEN DRIEHOEK
De witte vuurtoren ligt in een gebied dat de gemeente samen met lokale partijen ontwikkelt tot de ‘Gouden Driehoek’. Hierin worden functies als wonen, erfgoed, cultuur en toerisme met elkaar verweven. De plannen omvatten onder meer de bouw van circa twintig sociale huurappartementen bij de oude centrale (uitvoering vanaf 2026, in samenwerking met WoonFriesland). Het voormalige KNRM-gebouw wordt ingericht als Maritiem Centrum. Rond de vuurtoren zijn voorzieningen als een kleinschalig amfitheater, een entreegebouw en toiletvoorzieningen denkbaar en de Zuidertoren zou als uitkijktoren een herkenbaar maritiem baken een trekpleister kunnen vormen binnen dit gebied.
POTENTIE ZUIDERTOREN
De Zuidertoren ligt aan de zuidoostrand van Schiermonnikoog, net buiten het dorp. Wie de toren beklimt, ervaart het eiland zoals het nergens anders te ervaren is. Aan de ene kant ontvouwt zich het dorp, met zijn ingetogen bebouwing en besloten straten, terwijl verderop de nog werkende Noordertoren de kustlijn bewaakt. Aan de andere kant glijdt het oog over het getijdenlandschap van de Waddenzee, een dynamisch spel van slikken en platen, erkend als Werelderfgoed. In de verte wisselen duinen, kwelders en bos elkaar af in het Nationaal Park Schiermonnikoog, en verder naar het noorden schittert het brede strand in de zon. Op heldere dagen is zelfs de Friese kustlijn aan de horizon te onderscheiden – een glimp van het vasteland, ver buiten bereik maar altijd aanwezig.
Met een uitkijkhoogte van ruim 36 meter vormt de toren een vanzelfsprekend vertrekpunt voor een publieksfunctie. In Nederland zijn meerdere vuurtorens succesvol herbestemd tot uitkijkpunt en toeristische trekpleister. De vuurtoren op Texel ontvangt jaarlijks rond de 100.000 bezoekers. Op Ameland zijn dat er tussen de 70.000 en 75.000, en zelfs de kleinschalige vuurtoren op Vlieland trekt jaarlijks enkele duizenden belangstellenden. Deze voorbeelden laten zien dat de potentie reëel is, mits goed gefaciliteerd en gepositioneerd.
Schiermonnikoog ontvangt jaarlijks zo’n 350.000 toeristen. De verblijfsduur is gemiddeld drie tot vijf dagen, wat het tot een stabiele markt maakt voor publieksvoorzieningen met meerwaarde. Ook Schiermonnikoog trekt een loyale stroom bezoekers, die natuur, rust en cultuur combineren in hun verblijf. De Zuidertoren, met zijn ligging, uitzicht en historie, biedt alle ingrediënten voor een betekenisvolle beleving.
Een realistische inschatting ligt op zo’n 35.000 tot 50.000 bezoekers per jaar. Het succes van de toren staat of valt met de kwaliteit van de uitvoering. Investeringen zijn nodig in een veilige trapconstructie, toegangsvoorzieningen en publieksbegeleiding. Jaarlijkse kosten voor onderhoud en exploitatie liggen naar verwachting tussen de € 20.000 en € 40.000. Met toevoegingen als een expositie of audiotour, en een duidelijke samenwerking met de VVV en lokale marketingkanalen, kan een structurele bezoekersstroom worden opgebouwd.
De Zuidertoren heeft niet alleen uitzicht, maar ook vooruitzicht – voor wie bereid is om te investeren in inhoud, veiligheid en beleving. Met een toegangsprijs van € 6,- en een goede positionering is een hele interessante exploitatie binnen bereik.
DOELGROEPEN
De Zuidertoren spreekt tot de verbeelding van een brede groep geïnteresseerden. Denk aan partijen die actief zijn in toerisme of de exploitatie van erfgoedlocaties, maar ook aan museale instellingen en culturele organisaties die op zoek zijn naar betekenisvolle uitbreiding. Investeerders met affiniteit voor toeristische ontwikkeling kunnen in de toren een onderscheidend object toevoegen aan hun portfolio, terwijl ook eigenaren van andere vuurtorens of watertorens de Zuidertoren zullen herkennen als een logisch vervolg op hun ervaring met herbestemming.
KORTOM
De Zuidertoren is geen object voor wie alleen een investering zoekt, maar voor wie waarde hecht aan betekenisvol eigenaarschap. Wie deze toren koopt, erft niet alleen geschiedenis, maar bouwt voort aan een verhaal dat al meer dan anderhalve eeuw geworteld is in het landschap van Schiermonnikoog.
Schiermonnikoog – Torenstreek 22
De witgeschilderde Zuidertoren op Schiermonnikoog is al meer dan anderhalve eeuw een stille getuige van de eilandgeschiedenis. Gebouwd tussen 1853 en 1854, op aanwijzing van koning Willem III, fungeerde de toren aanvankelijk als vuurtoren, samen met de rode Noordertoren iets verderop in de duinen. De identieke torens straalden een vast licht uit en hielpen schepen veilig langs de verraderlijke zandbanken van de Noordzee. De Zuidertoren werd iets hoger geplaatst voor optimaal zicht op zee en groeide, met zijn ruim 36 meter hoogte, al snel uit tot een herkenningspunt voor eilanders en zeevaarders.
In 1909 maakte technische vooruitgang een einde aan de oorspronkelijke functie van de Zuidertoren. De Noordertoren kreeg een draaiend licht, waardoor de Zuidertoren overbodig werd. Zijn licht doofde, maar de toren bleef fier overeind staan. Slopen was geen optie: daarvoor was het silhouet te vertrouwd en de constructie te solide. In 1950 kreeg de toren een nieuwe functie als watertoren. In de schacht werd een reservoir van 44.000 liter geplaatst, dat decennialang dienstdeed als drinkwatervoorziening voor het eiland. Tot 1985 voorzag de toren Schiermonnikoog van water – een herbestemming passend bij de tijd.
Toen ook die functie overbodig werd, nam telecombedrijf KPN in 1992 de toren over voor het symbolische bedrag van 200.000 gulden. De Zuidertoren werd onderdeel van het mobiele telefonienetwerk. Antennes verschenen op de gevel, maar van onderhoud was nauwelijks sprake. De witte huid van de toren raakte verweerd en de eilandgemeenschap zag het monument langzaam achteruitgaan. Sinds 1991 is de Zuidertoren een beschermd rijksmonument, maar het eigenaarschap bracht lange tijd geen perspectief.
Dat veranderde in 2018, toen de Stichting Behoud Zuidertoren het eigendom verwierf. In lokale handen werd gestart met een zorgvuldige restauratie: de gevel werd gereinigd, het metselwerk hersteld en het oorspronkelijke karakter in ere hersteld. Met toewijding werd de toren van top tot teen opgeknapt. Diezelfde zomer straalde de toren weer als vanouds. Maar de ambities van de stichting reikten verder dan herstel alleen: de toren zou opnieuw een rol moeten krijgen, met een functie die toekomstwaarde biedt.
Er werden plannen uitgewerkt voor kleinschalige evenementen op het terrein en voor het openen van de toren als uitkijkpunt – zoals op andere Waddeneilanden gebruikelijk is. Met een toegangskaartje wordt niet alleen het behoud gefinancierd, maar ook een rendabele exploitatie van de toren mogelijk gemaakt.
Hoewel eerdere besluitvorming weinig ruimte bood voor publiek gebruik of commerciële invulling, is dat inmiddels aan het veranderen. De gemeente werkt samen met eilandpartijen aan een nieuwe gebiedsvisie voor de zogeheten ‘Gouden Driehoek’ – het cluster rond de oude centrale, het voormalige KNRM-gebouw en het dorpshuis. Onderdeel daarvan is de ontwikkeling van een Maritiem Centrum, waarin het erfgoed van walvisvaart, zeevaart en reddingwezen wordt gedeeld met bezoekers. De Zuidertoren maakt hier mede door de historische context deel van uit.
Met deze gebiedsontwikkeling in aantocht is het moment daar voor een nieuwe fase. De Stichting Behoud Zuidertoren maakt plaats voor een nieuwe eigenaar. Gezocht wordt naar iemand met respect voor het verleden én een visie op de toekomst. De Zuidertoren zoekt een partij die het erfgoed bewaakt én de potentie van de plek benut.
ONTWIKKELINGEN GOUDEN DRIEHOEK
De witte vuurtoren ligt in een gebied dat de gemeente samen met lokale partijen ontwikkelt tot de ‘Gouden Driehoek’. Hierin worden functies als wonen, erfgoed, cultuur en toerisme met elkaar verweven. De plannen omvatten onder meer de bouw van circa twintig sociale huurappartementen bij de oude centrale (uitvoering vanaf 2026, in samenwerking met WoonFriesland). Het voormalige KNRM-gebouw wordt ingericht als Maritiem Centrum. Rond de vuurtoren zijn voorzieningen als een kleinschalig amfitheater, een entreegebouw en toiletvoorzieningen denkbaar en de Zuidertoren zou als uitkijktoren een herkenbaar maritiem baken een trekpleister kunnen vormen binnen dit gebied.
POTENTIE ZUIDERTOREN
De Zuidertoren ligt aan de zuidoostrand van Schiermonnikoog, net buiten het dorp. Wie de toren beklimt, ervaart het eiland zoals het nergens anders te ervaren is. Aan de ene kant ontvouwt zich het dorp, met zijn ingetogen bebouwing en besloten straten, terwijl verderop de nog werkende Noordertoren de kustlijn bewaakt. Aan de andere kant glijdt het oog over het getijdenlandschap van de Waddenzee, een dynamisch spel van slikken en platen, erkend als Werelderfgoed. In de verte wisselen duinen, kwelders en bos elkaar af in het Nationaal Park Schiermonnikoog, en verder naar het noorden schittert het brede strand in de zon. Op heldere dagen is zelfs de Friese kustlijn aan de horizon te onderscheiden – een glimp van het vasteland, ver buiten bereik maar altijd aanwezig.
Met een uitkijkhoogte van ruim 36 meter vormt de toren een vanzelfsprekend vertrekpunt voor een publieksfunctie. In Nederland zijn meerdere vuurtorens succesvol herbestemd tot uitkijkpunt en toeristische trekpleister. De vuurtoren op Texel ontvangt jaarlijks rond de 100.000 bezoekers. Op Ameland zijn dat er tussen de 70.000 en 75.000, en zelfs de kleinschalige vuurtoren op Vlieland trekt jaarlijks enkele duizenden belangstellenden. Deze voorbeelden laten zien dat de potentie reëel is, mits goed gefaciliteerd en gepositioneerd.
Schiermonnikoog ontvangt jaarlijks zo’n 350.000 toeristen. De verblijfsduur is gemiddeld drie tot vijf dagen, wat het tot een stabiele markt maakt voor publieksvoorzieningen met meerwaarde. Ook Schiermonnikoog trekt een loyale stroom bezoekers, die natuur, rust en cultuur combineren in hun verblijf. De Zuidertoren, met zijn ligging, uitzicht en historie, biedt alle ingrediënten voor een betekenisvolle beleving.
Een realistische inschatting ligt op zo’n 35.000 tot 50.000 bezoekers per jaar. Het succes van de toren staat of valt met de kwaliteit van de uitvoering. Investeringen zijn nodig in een veilige trapconstructie, toegangsvoorzieningen en publieksbegeleiding. Jaarlijkse kosten voor onderhoud en exploitatie liggen naar verwachting tussen de € 20.000 en € 40.000. Met toevoegingen als een expositie of audiotour, en een duidelijke samenwerking met de VVV en lokale marketingkanalen, kan een structurele bezoekersstroom worden opgebouwd.
De Zuidertoren heeft niet alleen uitzicht, maar ook vooruitzicht – voor wie bereid is om te investeren in inhoud, veiligheid en beleving. Met een toegangsprijs van € 6,- en een goede positionering is een hele interessante exploitatie binnen bereik.
DOELGROEPEN
De Zuidertoren spreekt tot de verbeelding van een brede groep geïnteresseerden. Denk aan partijen die actief zijn in toerisme of de exploitatie van erfgoedlocaties, maar ook aan museale instellingen en culturele organisaties die op zoek zijn naar betekenisvolle uitbreiding. Investeerders met affiniteit voor toeristische ontwikkeling kunnen in de toren een onderscheidend object toevoegen aan hun portfolio, terwijl ook eigenaren van andere vuurtorens of watertorens de Zuidertoren zullen herkennen als een logisch vervolg op hun ervaring met herbestemming.
KORTOM
De Zuidertoren is geen object voor wie alleen een investering zoekt, maar voor wie waarde hecht aan betekenisvol eigenaarschap. Wie deze toren koopt, erft niet alleen geschiedenis, maar bouwt voort aan een verhaal dat al meer dan anderhalve eeuw geworteld is in het landschap van Schiermonnikoog.
Kaart
Kaart laden...
Kadastrale grens
Bebouwing
Reistijd
Krijg inzicht in de bereikbaarheid van dit object vanuit bijvoorbeeld een openbaar vervoer station of vanuit een adres.
